«Προσοχή Λάδια». Με τον τίτλο αυτό χρήστες μέσου κοινωνικής δικτύωσης δημιούργησαν κλειστές ομάδες, ώστε να προειδοποιεί ο ένας τον άλλο για τους «κινδύνους» στον δρόμο. Μόνο που οι «κίνδυνοι» στην προκειμένη περίπτωση αφορούν σε μπλόκα της Tροχαίας, είτε αφορούν απλό έλεγχο διπλώματος και άδειας κυκλοφορίας είτε για έλεγχο κατανάλωσης αλκοόλ. Κλειστή ομάδα από το Ηράκλειο Κρήτης φέρεται να έχει 3.600 μέλη, ενώ αντίστοιχη ομάδα στη Ρόδο έχει 17.000 μέλη.
Είναι η απόλυτη ένδειξη για το έλλειμμα οδικής αγωγής και την αδικαιολόγητη άγνοια κινδύνου κυρίως από νέους οδηγούς στη χώρα μας. Μία χώρα στην οποία τα 12χρονα σε επαρχιακές πόλεις χωρίς κράνος παίρνουν το μηχανάκι για να πάνε στο σχολείο, σπάνια καταγράφονται παραβάσεις για μικρές υπερβάσεις στο όριο ταχύτητας, η πρόκληση τροχαίου ατυχήματος από άτομο που οδηγεί υπό την επήρεια αλκοόλ θεωρείται πλημμέλημα και οι έλεγχοι της αστυνομίας είναι συχνά προβλέψιμοι και δεν επαρκούν.
Τις συνέπειες αυτής της κατάστασης βιώνουν σε πρώτο χρόνο οι διασώστες του ΕΚΑΒ. «Στην πρώτη βάρδια που έκανα στο ΕΚΑΒ, δεν θυμάμαι ακριβώς εάν ήταν το πρώτο ή το δεύτερο περιστατικό, κλήθηκα να πάω σε περιστατικό όπου μία γυναίκα είχε παρασυρθεί από φορτηγό. Η γυναίκα πέθανε ακαριαία. Αυτή η εικόνα δεν μπορούσε να ξεκολλήσει από το μυαλό μου για τουλάχιστον 3-4 μήνες», σημειώνει στην «Κ» ο Βασίλης Χουλιάρας, διασώστης του ΕΚΑΒ «στον δρόμο». Ο ίδιος συνεχίζει: «Ακόμα χειρότερη όμως είναι η εικόνα των ανθρώπων με βαριά αναπηρία λόγω τροχαίου. Να πηγαίνεις να παραλάβεις για διακομιδή από το σπίτι του 26χρονο καθηλωμένο στο κρεβάτι επί 2-3 χρόνια, καταδικασμένο σε αυτή την κατάσταση για όλη του τη ζωή επειδή δεν φορούσε κράνος ή ζώνη». «Ξέρετε ποιο είναι το βασικό σενάριο μιας αεροδιακομιδής από νησί το καλοκαίρι; Τουρίστας που έχει νοικιάσει μηχανάκι, δεν φοράει κράνος, έχει πιει και έχει μεθύσει, επιχειρεί να γυρίσει στο κατάλυμά του από κακοσυντηρημένους και κακοφωτισμένους δρόμους και χωρίς γνώση του χώρου. Θα τον μαζέψουν από ένα χαντάκι, θα τον πάνε στο Κέντρο Υγείας, εκεί θα προσπαθήσουν να τον σταθεροποιήσουν έως ότου έρθει το ελικόπτερο ή το αεροπλάνο να τον παραλάβει», αναφέρει στην «Κ» ο Δημήτρης Πύρρος, διευθυντής της Ιατρικής Υπηρεσίας του ΕΚΑΒ, ο οποίος εδώ και χρόνια συμμετέχει στις αεροδιακομιδές.
Το ΕΚΑΒ, ως υπηρεσία προνοσοκομειακής αντιμετώπισης των τραυματιών αλλά και ως «χρήστης» του οδικού δικτύου λόγω του στόλου των ασθενοφόρων, επανενεργοποίησε –έπειτα από 13 χρόνια αδράνειας– τον τομέα Πρόληψης Ατυχημάτων, ο οποίος ξεκίνησε τη «νέα του θητεία» εστιάζοντας στην οδική ασφάλεια.
Ευρωπαϊκή έκθεση
Ο λόγος είναι ο υψηλός αριθμός των θυμάτων της ασφάλτου στην Ελλάδα. Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για τη Δημόσια Ασφάλεια, στην Ελλάδα το 2017 καταγράφηκαν 739 θάνατοι λόγω τροχαίων ατυχημάτων, δηλαδή αντιστοιχούσαν 69 θάνατοι ανά εκατομμύριο πληθυσμού, αναλογία πολύ υψηλότερη από τον μέσον όρο της Ευρωπαϊκής Ενωσης (50 θάνατοι ανά εκατομμύριο πληθυσμού). Αντίστοιχος ήταν και ο αριθμός των βαριά τραυματιών (704), ενώ περισσότεροι από 12.000 πολίτες τραυματίστηκαν ελαφριά. Παρά τη μείωση στον αριθμό των θανατηφόρων τροχαίων που παρατηρείται στην Ελλάδα τα τελευταία οκτώ χρόνια –41% λιγότεροι θάνατοι σε σχέση με το 2010–, λόγω της οικονομικής κρίσης, η πιθανότητα θανάτου από τροχαίο είναι σχεδόν τριπλάσια σε σχέση με τη Νορβηγία, τη Σουηδία, το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ελβετία. Η πλειονότητα των θανόντων από οδικά ατυχήματα είναι άνδρες, νεαρής ηλικίας, οδηγοί οχημάτων. Αλλωστε, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας τα τροχαία είναι η πρώτη αιτία θανάτου σε ηλικίες 15 έως 29 ετών. «Αυτό που οι πιτσιρικάδες δεν αντιλαμβάνονται καθόλου είναι το πόσο κοντά είναι το τίποτα από το όλον. Το να πάθεις μία απλή κάκωση λόγω τροχαίου, από το χάσεις τη ζωή σου, απέχει ελάχιστα χιλιοστά», ανέφερε στην «Κ» ο κ. Παναγιώτης Τζανετής πρόεδρος του ΕΚΑΒ – χειρουργός ο ίδιος.
Οπως επεσήμανε στην «Κ» ο γιατρός ακτινολόγος, συντονιστής διευθυντής ΕΣΥ στο Δρομοκαΐτειο και μέλος του τομέα Πρόληψης του ΕΚΑΒ κ. Γιώργος Κουβίδης, «ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εδώ και πολλά χρόνια δεν χαρακτηρίζει τον τραυματισμό ή τον θάνατο από τροχαίο ατύχημα, με τη λογική ότι είναι προβλέψιμος και άρα μπορεί να προληφθεί.
Δεν γίνεται να είναι αποδεκτό ότι ως χώρα θα έχουμε θύματα από τροχαία ατυχήματα, θα ξέρουμε τον αριθμό, τις ηλικίες, τα επικίνδυνα σημεία και το μόνο που θα κάνουμε είναι να αναπτύσσουμε υπηρεσίες υγείας για να αντιμετωπίσουμε τους τραυματίες. Είναι τελείως αδιέξοδο και κοινωνικά ολέθριο». Ο τομέας Πρόληψης Ατυχημάτων προτείνει παρεμβάσεις σε δύο βασικές παραμέτρους πρόκλησης ατυχημάτων: στην οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ και στα όρια ταχύτητας. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, ειδικά για το αλκοόλ, το οποίο εκτιμάται ότι εμπλέκεται στο 30%-40% των σοβαρών τροχαίων, υπάρχει ανάγκη επανεξέτασης της νομοθεσίας προς την κατεύθυνση της μηδενικής χρήσης από τους οδηγούς, με ταυτόχρονη αυστηρή επιτήρηση της εφαρμογής της και με την αναθεώρηση διοικητικών και ποινικών κυρώσεων για τους παραβάτες. Οπως αναφέρεται στη σχετική απόφαση-εισήγηση του τομέα Πρόληψης Ατυχημάτων, η χρήση αλκοόλ από τους οδηγούς «δεν πρέπει να “συγχωρείται”, ούτε να θεωρείται αμέλεια». Σημειώνεται ότι στην Ελλάδα τα μέγιστα επιτρεπόμενα όρια συγκέντρωσης αλκοόλ στο αίμα είναι τα 0,5gr/L για τους οδηγούς γενικά, ενώ για τους επαγγελματίες είναι 0,2gr/L. Την ίδια στιγμή, στην Ε.Ε. τέσσερις χώρες (Τσεχία, Ουγγαρία, Ρουμανία, Σλοβακία) έχουν μηδενικά όρια συγκέντρωσης στο αίμα για όλες τις κατηγορίες, ενώ «μηδενικό αλκοόλ» έχουν θεσμοθετήσει για τους επαγγελματίες και τους νέους οδηγούς 9 χώρες (Τσεχία, Ουγγαρία, Ρουμανία, Σλοβακία, Λιθουανία, Κροατία, Γερμανία, Ιταλία, Σλοβενία).
Τα όρια ταχύτητας
Η άλλη βασική παρέμβαση, σύμφωνα με τον κ. Κουβίδη, πρέπει να γίνει στα όρια ταχύτητας. Οπως σημειώνει, «μελέτες που έχουν γίνει καταδεικνύουν ότι μία μείωση της μέσης ταχύτητας στην κυκλοφορία κατά 5% οδηγεί σε μείωση θανάτων κατά 30%. Η Ελλάδα είναι στις χώρες που έχει από τα υψηλότερα όρια ταχύτητας στην Ευρώπη. Για τους αυτοκινητόδρομους είναι 130 χιλιόμετρα την ώρα. Εάν παρατηρήσουμε τι ισχύει στις τέσσερις ασφαλέστερες χώρες της Ευρώπης, δηλαδή Νορβηγία, Σουηδία, Ηνωμένο Βασίλειο και Ελβετία θα δούμε ότι το όριο δεν ξεπερνά τα 120 χιλιόμετρα την ώρα. Και μιλάμε για χώρες με καλύτερο οδικό δίκτυο, μεγαλύτερη επιτήρηση και πολύ πιο αυστηρές ποινές».
Και συνεχίζει: «Παράλληλα, σε όλη την Ευρώπη και στις ΗΠΑ γίνεται μεγάλη συζήτηση υπέρ του να οριστούν ως ανώτατα όρια ταχύτητας σε πυκνοκατοικημένες περιοχές των πόλεων, και κυρίως εκεί όπου υπάρχουν σχολεία και νοσοκομεία, τα 30 χιλιόμετρα την ώρα. Κάντε μία βόλτα γύρω από τα νοσοκομεία στην Αθήνα να δείτε με τι ταχύτητες κινούνται τα αυτοκίνητα…».
Τι προτείνει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας
«Πέρυσι είχαμε ένα νεκρό κάθε 23 δευτερόλεπτα στον πλανήτη λόγω τροχαίου. Δηλαδή λιγότερο από όσο διαρκεί μία επίθεση μπάσκετ όπως λένε κάποιοι», επισημαίνει στην «Κ» ο ακτινολόγος, διευθυντής Συντονιστής ΕΣΥ, μέλος του τομέα Πρόληψης Ατυχημάτων του ΕΚΑΒ, Γιώργος Κουβίδης. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, οι τραυματισμοί από τροχαία βρίσκονται σταθερά τις τελευταίες δύο δεκαετίες στους δέκα πρώτους παράγοντες που προκαλούν θανάτους σε παγκόσμιο επίπεδο. Το 2016, τα τροχαία προκάλεσαν παγκοσμίως περίπου 1.400.000 θανάτους ανδρών και αγοριών στην πλειονότητά τους (σε ποσοστό 74%). «Ο ΠΟΥ εκτιμά ότι εάν δεν ληφθούν ριζικά μέτρα από τις χώρες, το 2030 τα τροχαία θα προκαλούν 2.400.000 θανάτους ετησίως». Ο ΠΟΥ προτείνει μείωση των ορίων ταχύτητας κυρίως εντός των πόλεων, βελτίωση των υποδομών (διαβάσεις, οδικό δίκτυο κ.ά.), επιτήρηση και αυστηρές ποινές στους παραβάτες και εκπαίδευση των πολιτών και κυρίως των παιδιών σε θέματα κυκλοφοριακής αγωγής. Για την πιο αποτελεσματική εφαρμογή μέτρων συστήνει στα κράτη τη δημιουργία ηγετικού επιτελείου με συμμετοχή των εμπλεκόμενων φορέων για την οδική ασφάλεια.